ऍड. हर्षल चिपळूणकर, संपादक, पोलीस डायरी :
गुन्हेगारी मानसिकता कशामुळे वाढते ?
अनावधानाने, नकळतपणे, अपघाताने, चुकीने घडणाऱ्या घटनांमुळे व्यक्ती विविध गुन्ह्यात ओढले जातात,
ते अट्टल किंवा सराईत गुन्हेगार नसतात. काही जण हे फक्त काही तरी हटके करून किक मिळवण्याच्या नादात यात ओढले जातात आणि मात्र हळू हळू गुन्हेगारीच्या आहारी जातात. शेजारच्यांचे घर जळत असताना तमाशा पाहत बसल्याने ती आग आपल्या घरापर्यंत पोहोचतेच, त्यामुळे पालकांची कसरत अधिकच वाढणार आहे. गुन्हेगारीत काय फक्त झोपड्पट्टीतीलच मुले नसून उच्चभ्रु कुटुंबातील मुलेही पाहायला मिळाल्याचे अनेक उदाहरणे आपल्या आजूबाजूला पाहायला मिळत आहेत. मागील बऱ्याच वर्षांमध्ये सुशिक्षित समजले जाणारे तरूण क्राईम रेट वाढवण्यास हातभार लावत आहे. यात वाहनचोरी, चेनस्नॅचिंग, घरफोडी यासारख्या गंभीर गुन्ह्यांचा समावेश असून ट्रिपलसिट, सिग्नल तोडणे आणि भरधाव वेगाने धडक देऊन दुस-याचा जीव घेणं, असे गुन्हे जवळपास रोजच घडतात. एकवेळ झोपडपट्टीतील गुन्हेगारांची मानसिकता लक्षात घेता येऊ शकते, कारण त्यांच्याकडे शिक्षण नसते मात्र सुशिक्षित समजल्या जाणाऱ्या पांढरपेशा समाजाचे काय? इंजिनीअरिंगच्या तिसऱ्या वर्षात शिकणारे तरुण घरफोडी करण्यासाठी बंदुका घेऊन फिरत असतील, तर चुकत असलेल्या मानसिकतेचा शोध घेण्याची गरज आहे.गेल्या काही महिन्यांतील गुन्ह्यांवर नजर टाकली तर डोकं सुन्न होतं. आश्चर्य म्हणजे हे गुन्हे करणारी मुलं विशीच्या आतील आहेत; ज्यांना आपण तरुण म्हणतो. पण त्यांचं वागणं सराईतांपेक्षा क्रूर आहे. ही परिस्थिती पाहिल्यानंतर कुठे गेला यांचा निरागसपणा असा प्रश्न पडतो. प्रसार माध्यमांमध्ये ‘घरफोडी करणाऱ्या टोळीत बीई मॅकेनिकलच्या तिसऱ्या वर्षात शिकणाऱ्या तरूणाचा समावेश’, ‘चेनस्नॅचिंग गुन्ह्यात इंजिनीअरला अटक’, ‘वाहनचोरीत एमबीएधारकाचा समावेश’, अशा अनेक बातम्या येतात. पण ते मुले हे करण्यासाठी का भाग झाले हे हि पाहणे तेव्हढेच महत्वाचे आहे. पण त्यांच्याकडे पाहणारी लोकांची मानसिकता एका अट्टल गुन्हेगारासारखी असते. मात्र तरुणांकडून काळात नकळत किंवा जाणीवपूर्वक होत असलेल्या गुन्ह्यांमुळे या अटकेमागील गंभीरतेकडे सर्वांचे दुर्लक्ष होत आहे. अगदी १३ वर्षांपासून २० वर्षापर्यंत वयोगटातील मुले आपल्या कर्माने कायद्याच्या कचाट्यात सापडत असल्याने त्यांच्या मानसिकतेकडे दुर्लक्ष केल्यास, आज ना उद्या या तरुणाईत फोफावत असलेल्या आगीची प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष झळ आपल्या घरापर्यंत येण्याची शक्यता अजिबात नाकारता येत नाही. पोलिसांनी दोन दिवसांपूर्वी येवल्यातील तीन जणांना बंदुका तसेच विविध हत्यारांनिशी अटक केली. यातील एक मुलगा इंजिनीअरिंगच्या तिसऱ्या वर्षाला शिकत आहे तर त्याचे वडीलही सरकारी खात्यात इंजिनीअर म्हणून काम पाहतात. यानंतर चेन स्नॅचिंगच्या एका गुन्ह्यात गुन्हे शाखेच्या कर्मचाऱ्यांनी साताऱ्यात डिप्लोमा शिकणाऱ्या विद्यार्थ्याला अटक करून लाखो रूपयांचा मुद्देमाल जप्त केला होता. आणखी एमबीए झालेला एक गुन्हेगार शहरातील महागड्या वाहनाचे लॉक तोडून वाहन विक्रीचा व्यवसाय करत होता. अर्थात यामध्ये त्याने आपल्या शिक्षणाचा उपयोग करून घेतला यात शंका नाही. सुशिक्षित गुन्हेगारांची ही यादी लांबतच चालली आहे. या मुलांच्या घरच्यांना याबद्दल काहीच माहीत नसल्याची शक्यता तशी कमीच आहे. मात्र आपला मुलगा त्यातला नाही, अशा भ्रामक कल्पनेपुढे मुलांचे सर्व चाळे खपवले जात असल्याने सुशिक्षित मुलांची गुन्हेगारी वाढली असल्याची कबुली पोलिस स्टेशनमधील आकडेवारी स्वतःच ओरडून सांगतेय. कशासाठी पैशासाठी ?? बेकारी, घरच्यांचे दुर्लक्ष, चुकीची संगत हे आणि इतरही अनेक घटक मुलांना गुन्हेगारी घटनांमध्ये ओढण्यास कारणीभूत ठरत असले तरी ‘शॉर्टकट’ माध्यमातून पैसा कमवता येत असल्याची धारणा पक्की झाली की सुशिक्षित तरूणांचे पाय आपोआप गुन्हेगारीकडे वळताना पाहायला मिळत आहे, असा अनुभव पोलिस अधिकारी अनेकदा सांगतात. त्यामुळे कॉलेजला जाणाऱ्या मुलांकडे प्रमाणापेक्षा जास्त पैसे, चैनीच्या वस्तू दिसू लागल्यास पालकांनी वेळीच सावध होणे गरजेचे आहे. आपल्या आजूबाजूच्या परिस्थितीत असलेला अनुभव घेण्यासाठी देखील ही मुले गुन्हेगारी कृत्य करण्यास धजावत असल्याचे मत काही मानसोपचारतज्ज्ञांनी व्यक्त केले. सुशिक्षित घरांत गुन्हेगारीचं रोप झपाट्यानं वाढू लागण्यास कारणीभूत कोण, याची चर्चा सर्वत्र होते. पोलिस सुशिक्षित तरुणांमधील वाढत्या गुन्हेगारीबद्दल पालक, मित्र, परिसर, मीडिया, शैक्षणिक संस्था या सर्वांना आरोपीच्या पिंजऱ्यात उभं करतात. प्रेमकहाण्या, उत्तान दृश्य, अनैतिक संबंध याबरोबरच श्रीमंतीचे देखावे उभे करण्यात तर चॅनेल्सची अक्षरशः स्पर्धा लागली आहे. यावर मात्र कसलाही निर्बंध नाही ही शोकांतिका आहे. विदारक सत्यगुन्हेगारीची समस्या आज देशात व राज्याराज्यांमध्ये एक गंभीर डोकेदुखी बनत चाललेली आहे. बाल गुन्हेगारीबरोबरच अल्पवयीन गुन्हेगारांचं प्रमाण शहरात सातत्याने वाढतच चालल्याचे निदर्शनास येतं. अल्पवयीनांचा चोऱ्या, अपहरण, घरफोड्या, दुकानांवर दरोडा, बलात्कार व महिलांची मंगळसूत्रे हिसकावून फरार होणे यात सहभाग प्रकर्षाने झालेला दिसून येत आहे. पोलिसांनी अलीकडेच महागड्या वाहनांचे लोगो चोरी करणाऱ्या काही मुलांना अटक केली होती. त्यात अगदी १३ वर्षांच्या मुलाचाही समावेश होता. इतर मुले १८ वर्षांच्या आतील होती. ही मुले अगदी तरबेज वा मुरलेल्या गुन्हेगाराप्रमाणे समाजविघातक गुन्हे वा अपराध का करू लागली? त्यांना कायद्याचा काहीच धाक वाटेनासा झाला आहे का? किंवा बदलत्या परिस्थितीनुसार आपली कायदा नियमावलीत बदल होणे देखील तसेच गरजेचे आहे, याच विचार करणे गरजेचं आहे. अटक केलेल्या मुलांना बालसुधारगृहात ठेवण्यात येते. याठिकाणी सुधारण्याची शक्यता अगदी कमी असल्याने यातुन गुन्हेगारी पिढी घडवण्याचे काम आपल्याकडूनच होत आहे. चंगळवाद, भोगवाद एवढा वाढत आहे की अगदी काही न करता अधिकाधिक पैसा कसा प्राप्त करता येईल म्हणजे आपण अगदी चैनीचे व रंगेल जीवन जगू याचा विचार प्रमुख ठरत आहे. अल्पवयीन मुले तर अशा गुन्ह्यात अडकून आपले जीवन बरबाद करून घेत आहेत. त्यांना लागलेली वाईट व्यसने, अर्थात जुगार खेळणे, मद्यप्राशन करणे, अमली पदार्थ सेवन करणे, यासाठी त्यांना प्रचंड प्रमाणात पैशाची गरज लागते. मग ते आणणार कोठून? त्यासाठी मग गुन्हेगारी कृत्ये करून ते हवं ते प्राप्त करण्याचा प्रयत्न करतात. पाच-सहा गुन्हेगारी प्रवृत्तीची अल्पवयीन मुले टोळीने चोऱ्या, अपहरण करून, दरोडे वगैरे टाकून पैसे व किंमती वस्तू, दागिने लंपास करतात. आपण पकडले जाऊ याची त्यांना भीती वाटत नसते व पकडले गेलो तरी तुरूंगाची हवा खायची त्यांची तयारी असतेच. पण कायद्याचा धाक, शिक्षेची भीती, नाव खराब होईल याबद्दल चे विचारही कदाचित यांच्या मनात येत नसावेत का ? एवढ्या थराला गेलेल्या या अल्पवयीन तरूणांच पुढचं भविष्य काय? त्यांना समाजाच्या मूळ प्रवाहात आणताना किती टोकाचे प्रयत्न लागतील याची अजिबात चुणूकही पालकांना वाटू नये हेच आश्चर्य आहे. कदाचित हि परिस्थिती त्यांच्या हातून निघून गेली असल्याची शक्यता नाकारता येणार नाही. पण अशीच अवस्था असेल तर आपली पुढची पिढी आणि त्यांचे भविष्य नक्कीच धोक्यात आहे, नव्हे गुन्हेगारीच्या हातात आहे असेच म्हणावे लागेल. या तरुणांना यातून बाहेर काढण्यासाठी कुटुंबियांना अगदीच शर्थीचे प्रयत्न करावे लागणार आहेत. आपला तो बाब्या आणि दुसऱ्याचे ते कार्टे, असा विचार कदाचित आपल्यावर पुढे पश्चातापाची वेळ तर आणणार नाही ना याची खबरदारी सर्वच पालकांनी आत्तापासूनच घेणे गरजेचे आहे. अन्यथा पुराणात सांगितल्याप्रमाणे कलीचे युग आपली पिढी नेस्तनाभूत करेल. वेळीच विचार करून परिस्थितीवर नियंत्रण आणणे गरजेचे आहे.
